عبور از بحران کرونا با پیوست اجتماعی
محمد حسن عبدالصمد:
عبور از بحران کرونا با پیوست اجتماعی
هر پدیده‌ای که انتخاب می‌کنیم بدون شک پیوست‌هایی دارد که باید به آن توجه کنیم. به‌طور نمونه وقتی نوشابه را به‌عنوان نوشیدنی انتخاب می‌کنیم، لازم است به فکر عواقب آن در سیستم ایمنی بدن هم باشیم. وقتی اپلیکیشنی را انتخاب می‌کنیم لازم است به فکر وابستگی و پیوست‌های رسانهای آن باشیم.
اغلب شرکت‌های سازنده کالا و ارائه‌دهنده خدمات به‌منظور سودآوری به دنبال جذب مشتری و بالا بردن استفاده مصرف‌کنندگان هستند و سعی می‌کنند پیوست‌های ذهنی و فرهنگی که در بینش، گرایش و کنش تأثیر می‌گذارند را مخفی کنند؛ و چه‌بسا هدفشان از به‌اصطلاح خدمت‌رسانی، اجرایی شدن همان پیوست‌ها در زیر سایه محصولاتشان است.
جالب است بدانیم بسیاری از محصولات به‌ویژه در حوزه تکنولوژی و پوشاک، بیشتر از آنکه مصرف صرف محصول برای تولیدکننده مهم باشد، اجرایی شدن پیوست‌های آن برای تولیدکنندگان اهمیت دارد و شاید اگر مصرف‌کنندگان به نیت‌های پنهانی تولیدکنندگان پی ببرند، هیچ‌گاه از آن محصول استفاده نکنند.
برای مثال استفاده از نرم‌افزارهای مختلف در فضای مجازی نه به خاطر خدمت‌رسانی به مردم بلکه بیشتر برای بهره‌برداری از اطلاعات کاربران و ذائقه شناسی، در جنگ قدرت استفاده می‌شود، درحالی‌که اکثر کاربران این موضوع را توهم توطئه می‌نامند!
گاهی اوقات هم برخی اتفاقات مانند بیماری کرونا پیوست‌هایی دارد که شاید کمتر به آن توجه شود. اینکه پیوست‌های کرونا همگی اهداف جریان توسعه‌دهنده آن بوده یا خیر، قابل‌بحث است. اما در این متن به دو نمونه از پیوست‌های کرونا به زبان ساده می‌پردازیم.
۱- در شرایط شیوع کرونا و قرنطینه خانگی، بدون شک "تلویزیون" و "موبایل" دو مونس اکثر خانه‌ها شده است. از کودک خانه که به‌جای بازی در فضای حقیقی، به‌ناچار بازی در فضای مجازی را برگزیده، تا بزرگترها که برای گذراندن وقت، ارتباطات با دیگران و کسب خبر، از فضای مجازی بهره می‌برند. رسانه ملی هم برای حمایت از شعار در خانه می‌مانیم برای مردم فیلم‌های سینمایی متنوعی را پخش می‌کند و شبکه‌های اجتماعی خدمات جدید خود را رونمایی می‌کنند. همه این اتفاق‌ها پس از مدتی منجر به یک پدیده‌ای شوم به نام "اعتیاد رسانهای" می‌شود؛ موضوعی که عمدتاً کمتر موردتوجه خانواده‌ها و دست‌اندرکاران ستاد بحران قرارگرفته است. در شرایطی که به‌صورت ناخواسته پیوند بین خانواده و فضای مجازی رخ‌داده است، لازم است که تدبیری برای مزایا و عواقب جبران‌ناپذیر آن دیده شود.
در حال حاضر مخاطبان فضای مجازی با انبوه اطلاعات، شایعات، محتواهای غیراخلاقی و خشونت‌آمیز، اباحه گری، تلف شدن وقت، تغییر سبک زندگی و... روبه‌رو هستند و پیامدهای ذکرشده، ناشی از وضعیت بی دروپیکر فضای مجازی در ایران است. وضعیتی که به‌جای سامان دادن به آن یعنی ایجاد شبکه امن با زیرساخت بومی و تولید پلتفرم‌هایی بر اساس نیازهای واقعی انسان، با وعده اینترنت رایگان و افزایش سرعت و... منافقانه یا جاهلانه سعی در اجرایی شدن اهداف سردمداران غول‌های رسانهای دنیا با شعار "عصر ارتباطات" را دارند؛ بنابراین چه بخواهیم و چه نخواهیم کرونا باعث افزایش مصرف رسانهای و درنهایت اعتیاد رسانهای شده است. لازم است بررسی شود که این موضوع چه تغییراتی در عقاید، افکار و رفتار مردم در طولانی‌مدت خواهد داشت؟ تا درنتیجه آن بتوانیم تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم و با آموزش مدیریت زمان و مدیریت تمایلات، مردم را در این ایام به استفاده بهینه از زمان خود برای ترویج کتاب‌خوانی، افزایش معنویت، روابط صمیمی در خانواده، بازی‌های خانگی، آموزش‌های مجازی و... بهره ببریم.
۲- در ابتدای شیوع کرونا که توصیه‌شده بود با یکدیگر دست ندهید و روبوسی نکنید و فاصله اجتماعی را رعایت کنید که این رویداد به لحاظ علم پزشکی هم پذیرفته است. در ابتدا هنگام مواجهه با نزدیکان احساس می‌کردیم که گویا نمی‌توانیم احساسات خود را به خوبی انتقال دهیم و گویا ارتباطات ما دچار نقص شده بود. اما امروزه بعد از گذشت یک ماه از کرونا دیگر احساس نقص در ارتباطات نداریم و بسیار طبیعی هنگام مواجهه با عزیزان از فاصله دور تنها با سلامی از کنار هم عبور می‌کنیم. مراد از اشاره به این رویداد علمی این است که بعد از پایان این بیماری، ارتباطات انسان با خود، با خدا، با طبیعت و با دیگر انسان‌ها دچار تغییراتی خواهد شد و پیامدهای اجتماعی را در بر خواهد داشت و احتمال می‌رود که این رفتارها در انسان نهادینه شود. این موضوع هم می‌تواند به‌عنوان یک فرصت و هم به‌عنوان یک تهدید جدی برای انسان و جامعه تلقی شود.
درمجموع هرچند پدیده کرونا باعث رسوایی شیوه حکمرانی غرب شد و بسیاری از سوء مدیریت‌های اجتماعی و اقتصادی را نمایان کرد و هرچند که در همین زمان شاهد شکوفایی همدلی اجتماعی و بالا بودن تاب‌آوری در ایران بودیم، اما باید هوشیارانه بدانیم که این اتفاق همراه با پیوست‌هایی است که لازم است با دقت به تغییرات آن توجه کرد تا بتوانیم ضمن دوری از درگیر شدن به پیوست‌هایی که مغایر باارزش‌ها است، از این پدیده به‌عنوان یک ابزاری برای رشد و تعالی بشر استفاده کنیم.
لینک همین مطلب در سایت سدید
