یکی از موضوعات متاثر از علوم شناختی بحث "تاب آوری" است". شاید دیده باشید افرادی در محیط بسیار نامساعد میتوانند به موفقیت هایی دست پیدا کنند. این افراد با وجود عوامل مداخله گر در جهت روند عادی زندگی، "مقاومت" میکنند، "صبوری" به خرج میدهند و با "ابتکار عمل" بهترین تصمیم را میگیرند. در مقابل افرادی وجود دارند که با کمترین موانعی دچار استرس و بحران خواهند شد.
درگیر شدن جوامع امروزی با مسائل پیچیده در حوزه های مختلف، ضرورت تاب اوری برای هر فرد، خانواده و اجتماع را دو چندان کرده است. به طبع کشوری که مردم جامعه آن، از تاب آوری بیشتری برخوردار باشند میتوانند تهدیدات و بحران ها را به فرصت تبدیل کرده و با سرعت بسیار زیادی به پیشرفت های مختلفی دست پیدا خواهند کنند.
به طور خلاصه میتوان گفت ویژگی هایی مانند قدرت تحلیل، مهارت حل مسئله، صبوری، مدیریت تصمیم و انتخاب، مسئولیت پذیری،همدلی، اعتماد به نفس، عدم تصمیمات احساسی صرف و مدیریت بحران از جمله ویژگیهای افرادی است که دارای تاب آوری بالا هستند.
شاید بتوان گفت اصلی ترین و مهمترین ویژگی که پایه و اساس تاب آوری می باشد موضوع" صبر" است. سوال اساسی این است که چه عواملی باعث افزایش صبوری و یا بی صبری در افراد خواهد شد؟
برای روشن شدن این موضوع می توانیم نگاهی بیندازیم به آیه 155 سوره بقره که میفرماید: وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ
ما بطور حتم و بدون استثناء همگى شما را یا با خوف و یا گرسنگى و یا نقص اموال و جانها و میوهها مىآزمائیم، و تو اى پیامبر صابران را بشارت ده.
با اندک نگاهی به اتفاقات و بحران های مختلف در سال های اخیر میتوان دریافت که افراد و یا جوامعی که در بحران ها میتوانند با امید به آینده بر مشکلات فائق آیند، جوامعی هستند که عنصر "صبر" در آنان تقویت شده است.
بدون شک فردی که نگاه صرف مادی دارد و اصالت "لذت و سود" را مبنای خود قرار داده است، به محض ورود بحران در زندگی و یا از دست دادن موقعیت و یا ثروت خود، نمی تواند به دستگیره ای دیگر چنگ بزند؛ بنابراین دچار آشفتگی و ناامیدی خواهد شد.
اما فردی که که نگاه صرف مادی ندارد و به "رضای خدا" راضی است،به"معاد" ایمان دارد و میداند که خداوند حکیم نگهبان اوست، خداوندی که "قادر" به حل تمام مشکلات است، خداوندی که حتی "سیئات را به حسانت" تبدیل میکند، خداوندی که "حکیمانه" و "مهربانانه" اتفاقات را برای انسان رقم میزند، اگر دچار بحران شود، با روحیه ای پرامید، نه تنها دچار اختلال در افکار و رفتار نخواهد شد، بلکه به دنبال بهترین تصمیم برای حل مسئله است.
و حتی مفهوم خود کنترلی که در ادبیات دینی با عنوان «تقوا» یعنی مدیریت بر نفس عنوان میشود. خود یکی از عوامل بسیار مهم در خود مدیریتی و افزایش تاب آوری است.
بدون شک داشتن روحیه "هر چه از دوست رسد نیکوست!" و اعتقاد به این مهم میتواند باعث آرامش و صبر انسان و تاب آوری بیشتر او شود.
به عبارتی دیگر انسانی که "ایمان به غیب الهی" نداشته باشد، بدون شک در بحران ها نمی تواند تاب آوری مناسبی داشته باشد.
به عنوان مثال در جامعه ای که اصالت لذت و سود را مبنای خود قرار داده است، به محض شنیده شدن کم بودن فلان کالا، همه مردم بدون در نظر گرفتن مصلحت جامعه و حتی افراد نزدیک خود، به فروشگاه های هجوم می آورند و برای به دست آوردن جنس مورد نظر از هر وسیله ای استفاده می نمایند، و حتی به تعداد زیاد بیش از نیاز خود جنس را انبار و احتکار میکنند. این افراد با وجود دیدن افرادی که به آن جنس نیاز دارند هیچگاه کالای خود را به دیگری واگذار نخواهند کرد. چرا که در سیستم فکری آنان تنها "مادیات" است که دارای "ارزش" است.
یا در کلیپی که ده سال پیش با بازدید میلیونی در چین منتشر شد دیدیم که چطور یک ماشین سنگین یک کودک را با خونسردی تمام زیر میگیرد، و بعد از آن، 21 نفر از کنار این کودک نیمه جان بدون هیچ واکنشی عبور میکنند، که در نهایت یک خانمی پیکر نیمه جان این کودک را از زمین بلند و به دنبال پدر و مادر او میرود! به راستی چه عواملی در یک کشور کمونیست باعث این رفتار غیر انسانی خواهد شد؟ افراد این جامعه با خود میگویند که اگر به این کودک کمک نمایم 10 دقیقه وقتم در طول روز از بین میرود، و اگر ده دقیقه وقتم برود ده دقیقه کمتر کار میکنم؛ و اگر کمتر کار کنم، پول کمتری در طول روز بدست می آورم! بنابراین هیچ دلیلی برای کمک به آن کودک وجود ندارد!
در مقابل جامعه ای را ترسیم کنیم که مردم آن کمک به دیگران را یک "ارزش" تلقی می کنند و "ایثار" و "از خود گذشتگی" را یک "لذت" و عاملی برای "سعادت دنیا و اخرت" خود می دانند. در این جامعه همه برای کمک به یکدیگر سبقت می گیرند. صحنه ای که رگه هایی از آن را در راهپیمایی اربعین به وضوح دیده ایم. در راهپیمایی اربعین مردمی که خود دچار مشکلات اقتصادی فراوانی هستند، پول های خود را پس انداز میکنند تا در اربعین حسینی، پذیرای زائران امام حسین(ع) باشند، با اشتیاق ملتمسانه از آنان میخواهند که برای خوردن غذا و استراحت با لباس خاکی خود به منزلشان بیایند، و نه تنها منت نمی گذارند بلکه به به این کار خود افتخار میکنند! چنین صحنه های ناب و کم یابی در دنیای تکنولوژی مادی زده ای که بر اساس اصالت لذت و سود بنیان شده است، بسیار دیدنی و چشیدنی است. (کلیپ مرتبط)
علت این رفتار، ناشی از "ارزش مشترکی" است که به عنوان یک فرهنگ در میان این افراد حاکم است. چرا که این افراد با این دلیل که زائران مهمان امام حسین(ع) هستند، برای آنان سنگ تمام میگذارند.
یا در اتفاق ناگواری مانند شیوع ویروس کرونا در جهان، به رقم اینکه کشور ایران به محض درگیر شدن زود هنگام و بی تجربگی در مواجهه با این بیماری، بر خلاف بسیاری از کشور های به ظاهر توسعه یافته و با وجود تحریم و مشکلات اقتصادی ناشی از بی تدبیری دولت، توانست مدیریت خوبی را به لطف "روحیه ایثار" و "از خود گذشتگی" کادر درمان و گروه های جهادی در کمک مومنانه به یادگار بگذارد.
به راستی چه عاملی باعث میشود افرادی داوطلبانه و بدون هیچ چشم داشتی لباس مخصوص بر تن کنند و به امور کفن و دفن فوت شدگان کرونایی بپردازند؟(کلیپ مرتبط)
چه عاملی باعث میشود مادری سه فرزند خود را برای حفظ امنیت این کشور 8 سال به جبهه بفرستند و هنوز خود را بدهکار نظام و انقلاب بداند؟(کلیپ مرتبط)
چه عاملی باعث میشود که جوانان دهه هفتادی با این همه سرگرمی های اغوا گرایانه قرن بیست یک، برای حفظ امنیت و ناموس داوطلبانه به مدافعان حرم بپیوند؟(لینک)
چه عاملی باعث میشود طلبه ای داوطلبانه از شهری دیگر برای بازسازی خانه های سیل زده کار و درس خود را تعطیل کند و کمر در گل فرو رود تا گره ای از مشکلات هموطن خود بازکند؟ (کلیپ مرتبط)
این روحیه ایثار و از خود گذشتگی که ثمره یک جامعه با تاب آوری بالا است، از کجا نشات گرفته است؟
بر همگان روشن است که یکی از مبنای سیره قرآن و اهل بیت ایثار و از خود گذشتگی است که اوج صحنه های ان در حادثه کربلا رقم میخورد.
به همین منظور حفظ و زنده نگه داشتنم "سیره حسینی" مساوی "محبت با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا" و افزایش "روحیه ایثار گری" و در نتیجه افزایش "تاب آوری" در اجتماع خواهد شد.
شاید بتوان گفت که راه برون رفت از مشکلات داخلی و مقابله با تحریم های ظالمانه دشمن در امور اقتصادی تکیه بر "سیره حسینی" است. در سیره حسینی مسئولیت پذیری، تکیه بر داخل، امید به آینده و ایثار و از خود گذشتگی موج میزند و بدون شک کشوری که مسئولین و مردم ان دارای این ویژگی های باشند بر همه مشکلات غلبه خواهند کرد.
به همین منظور بود که رهبر کبیر انقلاب امام خیمنی(ره) در جمله معروف خود فرمودند که این محرم و صفر است که اسلام را نگاه داشته است.
به طور خلاصه اگر مدیریت بحران در صدد ایجاد و حفظ آمادگی جامعه برای پاسخگویی مناسب به حوادث و سوانح است یا اگر می خواهد در مدیریت بحران، سرعت عمل داشته و در حداقل زمان، حداکثر میزان بازسازی را ارائه دهد، باید در موضوع دینداری جامعه هدف خود کار کرده باشد.
شاید برخی از مسئولین از این معادله بی خبر باشند ویا خود را به بی خبری زده اند، اما دشمنان این مرز بوم یعنی آمریکا و صهیونیست که همیشه به دنبال بحران افرینی و آشوب در ایران عزیز بوده اند، به خوبی می دانند که تا زمانی که روحیه ایثار و از خود گذشتگی که ریشه در عاشورا دارد در میان مردم حاکم است، بسیاری از توطئه های آنان خنثی خواهد شد. به همین منظور در سال های متمادی به خصوص در سال اخیر با تمام ترفند های مختلف سعی در کمرنگ شدن شعائر حسینی در ماه محرم شدند.
از طرفی به قول رهبر معظم انقلاب، دشمنان با جریان "تحریف رسانه ای" خود از کتمان و کوچک نمایی واقعیت های موجود و بزرگ نمایی مشکلات مانند شکوه پاسداشت شعائر حسینی، سعی در تغییر دستگاه محاسباتی و افکار مردم دارند، اما با لطف و عنایت اهل بیت بر خلاف پیش بینی دشمنان، در ایام کرونا جلوه ای بی نظیری از عزادارای و تعظیم شعائر حسینی همراه با شور حسینی را به جهانیان معرفی می کنیم.
در پایان بیانات رهبر انقلاب در همین رابطه را که 26/11/98 در دیدار با مداحان اهل بیت ایراد فرمودند را میخوانیم:
" اگر حالا انتقال معارف اهلبیت در مجالس روضه‌خوانی و مجالس هیئتها و مانند اینها تحقّق پیدا بکند، این یک ذخیره‌ی تمام‌نشدنی است. امروز هم که شما ملاحظه میکنید کشور شما، جامعه‌ی شما، زیر فشارهای گوناگون تاب‌آوریِ حیرت‌انگیزی دارد، ما حرفهای اینها را میخوانیم، می‌بینیم، می‌شنویم. تاب‌آوریِ ملّت ایران برای ناظران جهانی حیرت‌انگیز است؛ تعجّب میکنند. این فشاری که غول وحشی آمریکایی وارد میکند، ملّتها[ی دیگر] طاقت یک‌پنجم این و یک‌چهارم این را هم ندارند، امّا ملّت ایران محکم ایستاده؛ این بیست‌ودوّمِ بهمنش و قبل از آن [هم] تشییع جنازه‌ی سردار آسمانی‌اش؛ اصلاً همه را متحیّر میکند که این چه ملّت مقاومی است. این به برکت همین معارف اهلبیت است، به برکت همین مجالس و محافل است، به برکت نام و یاد حسین‌بن‌علی و به برکت نام و یاد فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) است."
لینک همین مطلب در روزنامه کیهان
http://kayhan.ir/fa/news/197128
http://kayhan.ir/fa/issue/1939/8
برای دیدن فیلم این نشست به لینک زیر مراجعه نمایید
